Kapítalisminn á brauðfótum!

Þeir sem keyptu hlutabréf í þessu fyrirtæki hér á landi sjá seint peningana sína.  Sumir töpuðu aleigu sinni í einhverri undarlegri myllu sem sett var af stað af verðbréfamiðlurum.  Nokkrir ónefndir stjórnmálamenn  tóku þátt í að markaðssetja fyrirtækið og hlutabréfin.  Miðlararnir græddu, kaupendurnir töpuðu.  Nú er féð að verða uppurið í taprekstrinum.  Til stendur að "selja" þann hluta fyrirtækisins sem líklegastur er til að skila hagnaði í framtíðinni.  Hvort Kári verður meðal kaupenda er ekki vitað.  Útilokað má teljast að takist í framtíðinni að fjármagna fyrirtækið og rekstur þess með lánum (hver á að borga og með hverju).  Nú á fyrirtækið einhvern sjóð eftir til að fjármagna áframhaldandi taprekstur, en hvað tekur svo við veit enginn.  Verður fyrirtækið gjaldþrota eða þjóðnýtt?  Hverfur Kári á braut til útlanda með fullar hendur fjár? Hvað verður um starfsfólkið sem missir vinnuna nú, og hvað um þá sem missa vinnuna í framtíðinni.  Hvað sem segja má um þetta allt, þá er erfitt að tengja það við ábyrga hegðun!

Fjöldauppsagnir hjá deCode

Athugasemdir

[Hagbarður, 29.2.2008 kl. 23:35]

deCode er líklega merkilegast fyrirtæki sem hefur starfstöð hér á landi. Það hefur laðað til landsins fólk sem býr yfir yfirburðarþekkingu á sínu sviði og líklega það íslenska fyrirtæki sem best er þekkt erlendis. Möguleikarnir eru einnig miklir en rannsóknirnar og þróunin er kostnaðar- og áhættusöm. Það er eðli slíkra fyrirtækja.

Það er sorglegt þegar þarf að segja upp góðu starfsfólki sem býr yfir mikilli þekkingu. Stundum er það nauðsynlegt til að aðlaga reksturinn að breyttu og erfiðara umhverfi. Stundum þarf að hörfa og gefa eftir orustuna til að eiga möguleika að sækja fram og vinna stríðið.

deCode hefur starfað hér á landi í umhverfi sem að mörgu leyti hefur verið fyrirtækinu fjandsamlegt. Stundum hef ég velt því fyrir mér afhverju þeir eru ekki fyrir löngu farnir úr landi, t.d. til Indlands eða Kína þar sem aðstæður eru slíkum fyrirtækjum hagfelldari og mörg fyrirtækin vinna í umhverfi þar sem þau njóta virðingar fyrir framlög sín til að bæta lífsgæði jarðarbúa.

Líklega er deCode of stórt fyrir okkur. Þjóðarsálin uppfull af "krónískri" minnimáttarkennd til að hópur snillinga á heimsmælikvarða geti starfað hér á landi við að búa til markaðshæfar lausnir sem byggja á langtíma rannsóknum. Öfundin og naggið hefur oftast yfirgnæft það sem gott hefur komið frá fyrirtækinu. Það er synd að við skulum ekki hafa visku eða manndóm til að geta reist höfuðið hátt og búið til farveg fyrir fleiri fyrirtæki eins og deCode. Nei, áhuginn hjá stjórnmálamönnunum snýst um að falbjóða orkuna, helst undir framleiðslukostnaðarverði, leggjast eins og útglennt portkona fyrir orkugleypum og tryggja lénsskipulag við nýtingu náttúruauðlinda.  

[Ólafur Þórðarson, 1.3.2008 kl. 04:33]

"Þjóðarsálin uppfull af krónískri minnimáttarkennd... öfund og naggi... "

Varla er hagbarður að segja að vandamál deCode séu þjóðinni að kenna?

Hefur fyrirtækið ekki barist í bakka frá stofnun? Og ekki byrjaði það vel þegar verðbréfadellan í kringum stofnun fyrirtækisins fór á rassinn. Ekki voru menn að kaupa svona í decode af því þeir voru með illar meiningar gagnvart því? Mér heyrist á fólki almennt að það hafi samt haft nokkuð sterka trú á þessu fyrirtæki. Svo ég á erfitt með að sjá að það sé almenningi að kenna hvernig staðan er, íslendingar eiga til að styðja sína, allavega meðan kastljósið skín.

Fyrir um 30 árum þótti það mikil hneisa fyrir fyrirtæki í Bandaríkjunum að þurfa að segja upp fólki. Með Reagan og Friedman dellunni breyttist þetta allt saman og hugarfarið snerist við. Hagræðing fyrirtækis fram yfir samfélagslega ábyrgð. Þetta hugarfar kom svo til Íslands fyrir um áratug og auðvitað er ekkert jákvætt við að segja upp starfsfólki, en fyrirtækið verður víst að halda velli. Áhugavert væri að heyra í þessum 60 líka. 

[Auðun Gíslason, 1.3.2008 kl. 16:33]

Ég geri þá ráð fyrir að Hagbarður telji, að þegar kemur að fjármögnun stórfyrirtækja helgi tilgangurinn meðalið!  Fjármál fyrirtækisins og fjátmögnun er nefnilega efnisinnihald þessara skrifa og engan hátt minnst á það merka starf sem þar er unnið.  En fjármögnun fyrirtækisins hér innanlands verður í mínum huga alltaf blettur á fyrirtækinu.  Sama hvort Kári eða aðrir innan þess komu að því verki.  Það er hinsvegar ekki orðið vandalaust að skrifa um þessi mál meðan vælukjóar eru tilbúnir til að hlaupa með blogg í dómstóla hugnist þeim ekki innihaldið.  Þessvegna ætla ég að sleppa því að nefna ýmsa sem véluðu um markaðssetningu hlutabréfa deCode hér innanlands, en vil samt nefna að þar á meðal voru innvígðir  og innmúraðir Sjálfstæðismenn!

Það er undarlegur molbúaháttur, að ef eitthvað er gagnrýnt þá reyna sumir alltaf að klína á það einhverjum öfundarstimpli og að þjóðin sé svo smá í sniðum að hún þoli ekki þetta eða hitt.  Þetta á einkum við um gagnrýni á peningasvalli, flottræfilshátt og stórbokkarskap sem stundaður er af litlum efnum.  Þjóðin á þá að fyllast lotningu og tilbeiðslu, annað er öfund, smásálarmennska og kotungsháttur.  Minnir mest á hugsunarhátt kaþólsku kirkjunnar.  En svall innan hennar mátti lengi vel ekki minnast á í björtu, enda sum verk þar mikil myrkraverk!

[Auðun Gíslason, 1.3.2008 kl. 16:48]

Og, með leyfi að spyrja, hver er Hagbarður?  Og er hann örugglega hagfræðimenntaður? Eða þykist hann bara vera það?

[Hagbarður, 1.3.2008 kl. 18:31]

Takk fyrir athugasemdirnar. Það er sjálfsagt rétt hjá þér að líklega er betra að vera gætinn og velja "réttu" orðin til að lenda ekki í því að vera dreginn fyrir dómar vegna ógætilegs orðalags. Ég hefi reyndar reynt að temja mér þann háttinn og oftast haft að leiðarljósi þau fornu spakmæli "Aðgát skal höfð í nærveru sálar" þó að stundum hafi ég brugðið út af þeim vana. En nóg um það. Ég tel að þú misskiljir á allan hátt þau ummæli sem ég skrifaði við færsluna þína. Hvort að þú gerir það meðvitað eða að þú skiljir ekki boðskapinn geri ég mér ekki grein fyrir. En boðskapurinn er ritaður á íslensku og notuð orð og hugtök sem ég held að megi fullyrða að hafa sömu eða svipaða merkingu í hugum flestra sem alist hafa upp við ástkæra ylhýra málið frá frumbernsku. Mæli því eindregið með því að þú rennir yfir færsluna mína aftur og veltir því svo fyrir þér hvort að niðurstaðan verði ekki önnur. Svona til að aðstoða þig að þá vona ég að við séum sammála um að merking orðanna og hugtakanna "merkilegast", "yfirburðarþekking", "gott starfsfólk", "betri lífsgæði jarðarbúa" og "snillingar á heimsmælikvarða" hafi jákvæða merkingu og séu til þess fallin að lýsa hug mínum til fyrirtækisins og starfseminnar. Varðandi hina tvo þættina, þ.e. aðlögun fyrirtækisins að breyttu umhverfi, sem ég held að þú kjósir að kalla "fjármögnun" og fullyrðingar mínar um "nagg og öfund" og hvernig þið leggið út frá minni fullyrðingu, að þá get ég ekki annað en verið ykkur báðum  ósammála, Veffari og þér. Við aðstæður þar sem líklegast eru fyrirsjánalegar þrengingar, verður að bregðast við til að mæta breyttum aðstæðum. Til eru margvíslegar leiðir til þess og verður maður að ætla að stjórnendur félagsins hafi farið í gegnum þá möguleika sem þeir töldu sig hafa og valið þann sem liklegastur var til að skila árangri m.v. að félagið haldi áfram í rekstri. Það er sárt að segja upp góðu starfsfólki en stundum er það nauðsynlegt. Það hefur alla mína samúð og vonandi fær það aftur störf við sitt hæfi. Varðandi "naggið og öfundina" að þá skrifa ég út frá minni reynslu og upplifun á viðhorfum til félagsins. Ég hef ekki skrifa svo ófá "bloggin" hér til aðila sem sjá deCode allt til foráttu, bæði kjörna fulltrúa fólksins og almennings. Hugsanlega er ég eini aðilinn með þessi viðhorf, kann að vera. En mér finnst oft vera ómaklega vegið að félaginu, margir aðilar hafa ekki hundsvit á því sem þeir kasta fram og skilja ekki eðli þessa reksturs. En líklega getum við ekki dregið fólk fyrir dómara vegna vankunnáttu eða heimsku. En svona viðhorf eru hugsanlega ekki félaginu til framdráttar, kannski hefur það engin áhrif, en ég er bara þannig gerður að ég tek þetta óstinnt upp.

Ég er sammála ykkur varðandi "frumfjármögunina" á félaginu. Það var margt sem betur hefði mátt fara þar og ég get eflaust sagt margar sögur af þeirri fjármögnun sem ég er ekki svo viss um að séu á vitorði margra. Aðstæður voru kannski aðrar þá en eru í dag, IT-bólan og önnur tæknifyrirtæki (eins og deCode) efst á matseðlum fjárfesta, gamlir lurkar með gott fjárstreymi og sterkan rekstur höfðuðu ekki til fjárfesta. Fjárfestar, almenningur og bankar voru slegnir blindu yfir "nýja hagkerfinu". Svo þekkið þið sjálfsagt báðir allt um "undirmálslánakrísuna" sem var síðasta bólan. Svo fáum við eitthvað annað eftir einhvern tíma.

En varðandi spurninguna sem þú beinir til mín um menntun mína sem hagfræðings, sem mér virðist líka einkennast af því að þú, m.v. mín fyrri skrif, efist um að mér hafi auðnast, að þá verð ég því miður að upplýsa þig um það mér tókst bara sæmilega upp í HÍ og einnig í skólum erlendis. Hef einnig margra ára reynslu á þeim vettvangi, þó að ég verði að viðurkenna það að eftir því sem árunum fjölgar geti sumt sem talið var einfalt reynst flókið og sumt sem er flókið reynst einfalt.

Varðandi áhyggjur þínar af ógætilegu orðafari að þá er ég frekar lítið viðkvæmur og gef þér leyfi til að nota þau orðfæri sem þér finnst hentugast við hugsanleg framtíðarskrif okkar á þessum vettvangi.

Eigðu góða helgi og ofreyndu þig nú ekki á að lesa þetta yfir aftur.

[Auðun Gíslason, 1.3.2008 kl. 18:54]

Ekki þykir mér miður, aðHagbarði hafi farnast vel í námi sínu og störfum öðrum.  Síður en svo.  Stundum er ég bara ekki alveg viss, þegar menn segjast hafa þekkingu í hagfræði,  hvort ég á að trúa þeim.  Sem er kannski skiljanlegt, þegar á það er litið, hverjir teljast hafa þessa þekkigu.  Sjálfur hef ég ekkert vit á þessum fræðum.  Verð því að láta brjóstvitið leiða mig um þessar villigrundir.  Og kannski er maður stundum að láta siðgæðisvitund sína flækjast fyrir sér.  Sem stríðir gegn því að tilgangurinn helgi meðalið!

[Hagbarður, 1.3.2008 kl. 20:55]

Þakka þér fyrir góð og hlý orð. Eins og þú veist að þá er hagfræði ekki vísindi, þau eru fræði, en stundum er notað ónákvæmt orðalag að mínu mati og þau flokkuð undir "félagsvísindi". Það er ómögulegt að endurtaka "tilraunir" aftur og aftur í þeim tilgangi að fá alltaf sömu niðurstöðuna líkt og gera má í raunvísindum. Það er ekki hægt í hagfræði. Hegðun og mannlegt eðli sem eru í raun grunnþættirnir á mörkuðum, er margbreytilegir og breyting á einni breytu leiðir ekki endilega til endurtekinna sömu niðurstöðu á öðrum mörkuðum. En oftast fara breytingar í þá átt sem reiknað er með, þó að magnbreytingin sé ekki endilega sú sama. Stundum gerist það ekki. Það er sagt um hagfræðina að hún geti spáð um allt nema framtíðina. Hagfræðin er því oft í umfjölluninni sem "eftir á skýringar fræði", þ.e. fjallað er um tilteknar breytingar sem átt hafa sér stað og fundin skynsamleg skýring á breytingunni. Brjóstvitið er það besta og sá sem sneyddur er brjóstviti en getur hampað fræðunum ratar fljótt í villur. Fræðin byggja á margra alda uppsöfnuðu brjóstvitið og sá sem hefur brjóstvit og kann að nýta er oft sá aðili sem fyrstu kemur auga á orsakasamhengi misflókinna atburða eða hluta. Það er ekki skilyrði að vera hagfræðingur til að skilja orsakasamhengi hluta og þaðan af síður er það nauðsynlegt til að ganga vel í viðskiptum. Brjóst- og hyggjuvit er þar nauðsynlegt. Að hafa sterka siðgæðisvitund gerir menn að betri mönnum, hjálpar manni yfirleitt á krákustígum lífsins og segir öðrum að maður standi fyrir eitthvað. Því miður held ég að siðgæðisvitund sé ekki það sem almennt er mikið haldið að fólki og þá sérstaklega í viðskiptalífinu. Ég er þeirrar skoðunar að mikið af hagfræðingum sem starfa fyrir banka, félagsamtök og ríki vinni ekki samkvæmt sinni bestu sannfæringu og setji oft fram skoðanir sem þjóna hagsmunum sinna umbjóðenda frekar en að nýta hyggjuvitið og koma fram með skoðun sem þeir telja vera rétta. Hagfræðingar eru því notaðir til að búa til umgjörð sem fellur að ákveðnum hagsmunum. Því miður held ég að þetta sé rétt. Ég allavega tek allar greiningarskýrslur bankanna með þessum fyrirvara, útgefnu efni frá félagsamtökum og svo hagfræðilegum skýringum framkvæmdavaldsins á mögulegum afleiðingum einhverra aðgerða. Kannski þegar á allt er litið virkar hagfræðin bara ekki. Ég reyndar held að hún virki en "forspár" gildi hennar er tekið niður á annað og lakar stig þegar hagsmunirnir einkenna framsetninguna.

[Auðun Gíslason, 2.3.2008 kl. 15:15]

Ég þakka þér kærlega fyrir skrifin!  Það eru ekki margir sem hafa "nennt" að skrifa hér í athugasemdir að viti.  Sem sagt, þakka kærlega!  Vandinn við öll "fræði" er sá, að fræðimenn eða öllu heldur hinir skólagengnu fræðingar tala iðulega einsog þeir séu handhafar hinna endanlegu sanninda í málinu.  Sem er ansi snúið, þegar um er að ræða "fræði", þar sem "mannlegi þátturinn" er svo afgerandi þáttur.  Mannleg hegðun er oft svo gersamlega óútreiknanleg.  Annað sem oft virðist vanta svolítið uppá, einmitt hjá svo hagsmunatengdum álitsgjöfum, að ég tali ekki um þessa stjórnmálatengdu, er að reyna að rýna í orsök/afleiðingu.  Geri maður A, þá gerist B/C/D etc.  Dæmi: Pælingin um að breyta/afleggja Íbúðalánasjóð.  Hvernig stendur á því að efnahagslífið er komið í einskonar spennitreyju stýrivaxta ?